اطلاعات کامل درباره شهرستان تاریخی عجبشیر

سابقه تاریخی

طبق روایات تاریخی، شهر عجب‌شیر و حومه نزدیك آن كلاً‌ بقایای شهر گمشده (شیز)، بزرگترین شهر آذربایجان در عهد اشكانیان و سامانیان است. در تایید احتمالی این روایات، وجود چند پدیده باستانی و آثار حیات انسانی در فواصل مختلف بدان قوت بیشتری می‌بخشد. در مراجعه به سوابق تاریخی شهر به نظر می‌رسد كه مقر اولیه و هسته مركزی آن، یكی از محلات قدیمی موسوم به دیزج بوده که امروزه با همین نام سابق (دیزه) در قسمت غربی شهر قرار دارد.

تقسیمات کشوری
طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان عجب‌شیر دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های دیزجرود غربی و خضرلو) و قلعه‌چای (شامل دهستان‌های دیزجرود شرقی و کوهستان)، دو نقطه شهری به نام‌های عجب‌شیر و جوان‌قلعه و 38 روستا می‌باشد.

جمعیت
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1395، جمعیت شهرستان عجب‌شیر در حدود 70852 نفر (1.8 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 33606 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 34306 نفر و جمعیت روستایی آن 36546 نفر و تعداد خانوار آن 20608 خانوار است.

موقعیت جغرافیایی
شهرستان عجب‌شیر با وسعت 738 كیلومتر مربع (1.6 درصد مساحت استان) در 100 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان‌های اسکو و آذرشهر، از سمت شرق با شهرستان مراغه، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان بناب هم‌مرز است.

اقلیم و آب و هوا
شهر عجب‌شیر در سینه جلگه حاصلخیز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه‌چایی، در دامنه جنوب ارتفاعات تورجان و جرئیدن از پیش‌كوه‌های توده سهند واقع شده است. ظاهراً انگیزه پیدایش و علل وجودی آن داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز، اقلیم مساعد، خاكهای بارور، منابع آب، روستاهای آباد و دسترسی به دریاچه ارومیه بوده است. اين شهرستان در منطقه كوهستاني واقع شده و داراي تابستان‌هاي معتدل و زمستان‌هاي سرد و برفی مي‌باشد. ارتفاع اين شهرستان از سطح آزاد دريا 147.8 متر بوده و داراي زمين‌هاي حاصلخيز و پرمحصول و مستعد كشاورزي مي‌باشد و قسمتي از اراضي در نواحي درياچه اروميه در منطقه شوره‌زار و پست واقع شده است.


نقاط تاریخی و دیدنی
بندر رحمانلو (در حدود پنج كیلومترى غرب شهر عجب‌شیر)، مسجد جامع شیرلو (مربوط به دوران صفویه)، مسجد حنیفه گوراوان (معروف به مسجد محمد حنفیه (در روستای گوراوان)، قلعه ضحاک یا داش‌قلعه )در 28 کیلومتری‌ شرق‌ عجب‌شیر و با قدمت دوره ساسانی)، امامزاده سیدابوالقاسم (در فاصلة 2 کیلومتری شمال عجب‌شیر مربوط به دوره ایلخانی)


1-تاریخچه شهرستان عجب شیر
شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته وبا توجه به داده های باستان شناسی و با در نظرگرفتن این نکته که اکثر تمدن ها و فرهنگ ها در کنار رود خانه ها وآب بوجود آمده اند این شهرستان هم از این قاعده استثنا نیست.و رود خانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره های قبل از میلاد تا حال بوده است و وجود غارها و پناهگاه های صخره ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده است و بسیاری شناسایی شده وغیر ثبتی هستند. علاوه بر آن وجود تپه ها و محوطه های باستانی که بر اساس داده های باستان شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس وسنگ) می رسد تپه های گل تپه،سیچان تپه،تیکان تپه،و... . آنچه ما به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می توانیم به آن اشاره نماییم کتیبه اورارتویی جوان قلعه در 8 کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده است (753-785)ق.م . این کتیبه هم از نظر تاریخی وهم از نظر اهمیت منطقه خبر می دهد و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه می­توان اشاره کرد. در دوره های بعدی، دوره ی تاریخی می توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت های اشکانی وساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود. از دوره اسلامی می­توان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی ترین مسجد چوبی جنوب استان باقدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود. اینها همه وهمه گوشه­ای مختصر از تاریخ این شهرستان می باشد.

عجب­شیر همزمان با شهرستان­های زنجان و کرج به بخش تبدیل شده است و تا سال 1379 یکی از بخش های شهرستان مراغه محسوب می­شد. از آن سال به بعد به شهرستان ارتقا یافته است.

2-پتانسیل های گردشگری شهرستان
از پتانسیل­های گردشگری شهرستان می توان به پتانسیل­های طبیعی شهرستان اشاره نمود؛ از قبیل طبیعت بکر منطقه نمونه گردشگری قلعه­چای به طول 55 کیلومتر که در طول این مسیر که ترکیبی از کوه و رود و طبیعت سرسبز و چند آبشار دیدنی و صخره­های منحصر به فرد است، بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی واقع شده­اند.(به تصاویر طبیعت قلعه­چای رجوع شود). پتانسیل­های تاریخی و فرهنگی شهرستان هم شامل موارد فراوانی از جمله قلعه ­ها، گوردخمه، یخچال، مساجد، امامزاده، پل­ها و حمام می­باشد.

سه قله در شهرستان عجب­شیر بعد از کوه سهند، بلندترین کو­ها در استان هستند که به ترتیب عبارتند از: کوه عریان در چهاربرود (2850متر)، کوه قوزوجاخ هرگلان (2700 متر) و سلمان کوه در قوزولجه (2650 متر).


3- صنایع دستی شهرستان
از عمده صنایع دستی مردم شهرستان عجب­شیر فرش، گلیم، جاجیم، منبت کاری­ها و معرق­کاری­ها روی چوب، سوزن دوزی و . . . است. از جمله محصولات حال حاضر شهرستان که به صورت سوغاتی به سایر شهرها و حتی سایر کشورها صادر می­شود، گردو، بادام، سیب زمینی، پیاز، انگور و نیز گلیم و عسل، و محصولات لبنی از جمله کره و پنیر محلی و غیره می­باشند.


4-تعداد آثار ثبتی شهرستان 106 مورد تا حال می­باشد.

5- در صورت ایمن­ تر شدن جاده منتهی به هرگلان و افزایش امکانات گردشگری مربوطه با توجه به آثار دیدنی در این منطقه و مسیر آن، گردشگران بیشتری مایل و موفق به دیدن این منطقه هستند. همچنین نصب بنرهای حاوی تصاویر به روز از جاذبه­های گردشگری شهرستان در محل­های مختلف در ورودی شهر به خصوص در زمان تعطیلات کمک فراوانی به گسترش گردشگری در شهرستان می­کند. علاوه بر این­ها با توجه به گسترش تبلیغات اینترنتی در فضای مجازی، لازم است در خصوص معرفی شهرستان در سایت­های مختلف به خصوص سایت سازمان به چند زبان اقدام عملی صورت گیرد. پیشنهاد دیگر، در مورد تسهیل اخذ مجوز و فعالیت سرمایه گذاران در زمینه گردشگری، اماکن اقامتی، تفریحی و ... است. در صورت سرمایه گذاری در زمینه آب های معدنی به عنوان مثال در چشمه شورسو در گنبد، پیشرفت فراوانی از لحاظ گردشگری و درآمدزایی در شهرستان و استان حاصل می­­ شود.

6- اهم کارهای صورت گرفته درحوزه میراث فرهنگی شهرستان عبارتند از: مرمت مسجد قاضی شیشوان، مرمت مسجد شیرلو، مرمت مسجد حنفیه گوروان، مرمت حمام نوبهار، مرمت خانه اربابی جوانقلعه، مرمت خانه ارغندی شیشوان و کبوتر خانه جاده پادگان